5 ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਜੇਤੂ ਸਿੱਖ ਨਾਇਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿੱਤਿਆ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸਨਮਾਨ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਗਾਥਾਵਾਂ, ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ, ਲੜਾਈਆਂ, ਵੀਰ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਜਿੱਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਫਿਰ ਭਾਵੇਂ ਗੱਲ ਸਮਾਜ ਦੀ ਹੋਵੇ ਜਾ ਧਰਮ ਦੀ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਹੋਵੇ ਜਾ ਫੇਰ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੀ, ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਇਕ ਵਧੀਆ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਈ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ‘ਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਅਖੰਡਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਸਾਡੇ ਅਣਗਿਣਤ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਵਾਰ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਜੇਤੂਆਂ ਦੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਮਾਣ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ

ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਯੁੱਧ ਸਮੇਂ ਦਾ ਬਹਾਦਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਭਰਤੀ ਹੋਏ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਰਾਸ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਨਮਾਨ ਮੈਡਲ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।

ਡਿਜ਼ਾਇਨ

ਜਨਵਰੀ 1950 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ, 15 ਅਗਸਤ 1947 ਤੋਂ ਪਿਛਾਖੜੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ, ਇਹ ਗੋਲ ਆਕਾਰ ਦਾ ਤਗਮਾ ਕਾਂਸੀ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ, ਜੋ ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸੂਚਕ ਸੀ। ਇਸ ਸਨਮਾਨ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਚ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਸ਼ਬਦ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ। ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਮਨੀ ਰੰਗ ਦੇ ਰਿਬਨ ਨਾਲ ਫੌਜੀ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਵਰਦੀ ‘ਤੇ ਸਨਮਾਨ ਵੱਜੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਸਾਧਾਰਨ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ

ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 21 ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਜੇਤੂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 5 ਸਿੱਖ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਅਤੇ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਯੁੱਧ ਸਮੇਂ ਦਾ ਬਹਾਦਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਹਨ ਸਾਡੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਨਾਇਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸਨਮਾਨ ਜਿੱਤਿਆ।

ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ

ਲਾਂਸ ਨਾਇਕ ਕਰਮ ਸਿੰਘ – ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਨਾਮ

1948 ਦੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਤਿਥਵਾਲ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਵਿਰੋਧੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਰਿਚਮਾਰ ਗਲੀ ਤੇ ਤਿਥਵਾਲ ‘ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਹਰ ਵਾਰ ਲਾਂਸ ਨਾਇਕ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਬੁਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜ਼ਖਮੀ ਵੀ ਹੋ ਗਏ। ਤਿਥਵਾਲ ਦੇ ਇਸ ਮੋਰਚੇ ‘ਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਲਾਂਸ ਨਾਇਕ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਯੂਨਿਟ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲਾਂਸ ਨਾਇਕ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਇਸ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ ਬਣੇ।

ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੇ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

1962 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਣ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵੀਰ ਗਾਥਾ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਅੱਜ ਵੀ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਰੂਹ ਕੰਬ ਉਠਦੀ ਹੈ। ਸੂਬੇਦਾਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹੀ 200 ਚੀਨੀ ਫੌਜੀਆਂ ਦੇ ਛੱਕੇ ਛੁਡਾ ਦਿੱਤੇ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨੂੰ ਚੀਨ ਨੇ ਵੀ ਸਲਾਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਮ ਤੱਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਵੀਰਗਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ। ਸੂਬੇਦਾਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੋਸ਼ੀਲੀ ਅਗਵਾਈ, ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਵੀਰਤਾ ਅਤੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਫਰਜ਼ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਨਿਰਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ – ਇਕੱਲੇ ਕੀਤਾ ਸੀ 6 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ

14 ਦਸੰਬਰ 1971 ਨੂੰ ਛੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਬਰ ਜੈੱਟਾਂ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਏਅਰਫੀਲਡ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਨਿਰਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਬੇਸ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਸਨ। ਉਹ ਫਾਈਟਰ ਜੈੱਟ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਰਿਸ਼ਮੇ ਲਈ ਮਾਹਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਏਅਰ ਬੇਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਤਾਬ, ਸੇਖੋਂ ਨੇ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਛੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਹਾਜ਼ਾਂ F-86 ਨੂੰ ਟੱਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸੇ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਨਿਰਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਗਨਫਾਇਰ ਦੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਨਿਕਲ ਸਕੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਸਿਰਫ 26 ਸਾਲ ਸੀ। ਇਸ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬਦਲੇ ਨਿਰਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਨੂੰ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ।1985 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਟੈਂਕ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਜਿਸਦਾ ਨਾਂ “ਫਲਾਇੰਗ ਅਫਸਰ ਨਿਰਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ, ਪੀਵੀਸੀ” ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।

ਨਾਇਬ ਸੂਬੇਦਾਰ ਭਾਨਾ ਸਿੰਘ – ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਰਾਜੀਵ ਦੀ ਕੀਤੀ ਅਗਵਾਈ

1987 ਵਿੱਚ ਨਾਇਬ ਸੂਬੇਦਾਰ ਭਾਨਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਸਿਆਚਿਨ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਘੁਸਪੈਠ ਹੋਣ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ। ਬਰਫ ਦੀ ਚਿੱਟੀ ਚਾਦਰ ਨਾਲ ਢਕੇ ਸਿਆਚੀਨ ਵਿੱਚ ਭਾਨਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਘੁਸਪੈਠੀਆਂ ਨੂੰ ਖਦੇੜਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਰਾਜੀਵ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਬਰਫ ਦੀ ਚਿੱਟੀ ਚਾਦਰ ਨਾਲ ਢਕੇ ਸਿਆਚੀਨ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਤੇ ਟੀਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਭਰੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਨਾਇਬ ਸੂਬੇਦਾਰ ਭਾਨਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਲ ਹੋਈ। ਭਾਨਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੂਰਬੀਰਤਾ ਬਦਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਮਹਾਨ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਭਾਨਾ ਪੋਸਟ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਸਲਾਰੀਆ – ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਜੇਤੂ

5 ਦਸੰਬਰ, 1961 ਨੂੰ, ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਸਲਾਰੀਆ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਕਾਂਗੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਭੇਜੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੈਨਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਅਦਭੁਤ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਅਦੁੱਤੀ ਸਾਹਸ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਇਕੱਲੇ 40 ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਜ਼ਖਮਾਂ ਦੀ ਤਾਬ ਨਾਲ ਝਲਦਿਆਂ ਉਹ ਦਮ ਤੋੜ ਗਏ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਵਿਰੋਧੀ ਫੌਜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਸਲਾਰੀਆ ਨੂੰ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਸਲਾਰੀਆ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਜੇਤੂ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।

ਇਹ ਬਹਾਦਰ ਸਿਪਾਹੀ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਮਿਸਾਲ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹਨ। ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਤੇ ਅਸਾਧਾਰਨ ਵੀਰਤਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜੀ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾਸ੍ਰੋਤ ਹੈ।